Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2020

Πώς θα ήταν ο κόσμος αν το διάβασμα ήταν παράνομο;

Ζώντας στην Εποχή της Πληροφορίας, αξίζει κανείς να αναλογιστεί την ουσία της δυνατότητας του ανθρώπου για ανταλλαγή και μεταφορά πληροφοριών και γνώσεων που μας παρέχεται σήμερα. Η ενημέρωση για ένα ζήτημα είναι τόσο εύκολα προσβάσιμη, που καταλήγει περισσότερο αυτονόητη παρά αληθινή. Θα είχε, λοιπόν, ενδιαφέρον να φανταστούμε έναν υποθετικό κόσμο στον οποίο το διάβασμα θα ήταν απαγορευμένο. 

Σε έναν τέτοιο κόσμο τοποθετεί τους ήρωες του
ο συγγραφέας Ray Bradbury, στο μυθιστόρημα του ''Fahrenheit 451''. Ο τίτλος του βιβλίου, όπως αναγράφεται στην εισαγωγή του, προκύπτει από τους βαθμούς θερμοκρασίας της κλίμακας Fahrenheit όπου το χαρτί καίγεται. Στην κοινωνία που αποτυπώνεται, το διάβασμα είναι έγκλημα, και ένα ειδικό σώμα πυροσβεστών, στο οποίο ανήκει και ο πρωταγωνιστής, έχει καθήκον να εντοπίζει, να κατάσχει και να καίει τα παράνομα βιβλία. Παρά την απαγόρευση της ανάγνωσης υπάρχουν ακόμα πολίτες που αντιστέκονται, αντιλαμβανόμενοι πως το διάβασμα θεωρείται έγκλημα επειδή μας κάνει να σκεφτόμαστε, να κρίνουμε και να προσπαθούμε να είμαστε ελεύθεροι. Ως αντίσταση, ο καθένας απομνημονεύει το περιεχόμενο ενός βιβλίου, με στόχο σαν ζωντανά αρχεία να μπορέσουν να ξαναχτίσουν τον πολιτισμό. 

Το βιβλίο εκδόθηκε το 1953, και ο Bradbury είχε ως σημεία αναφοράς τις εκστρατείες καύσης βιβλίων που πραγματοποίησαν οι Ναζί και οι Σοβιετικοί κατά την δεκαετία του 1930. Όπως είχε προβλέψει περίπου έναν αιώνα νωρίτερα ο Γερμανός ποιητής Heinrich Heine: ''Εκεί όπου καίνε βιβλία, μια μέρα θα καίνε και ανθρώπους''.

Σίγουρα, στον σημερινό κόσμο το ενδεχόμενο απαγόρευσης του διαβάσματος φαίνεται απίθανο και η δυνατότητα έκφρασης μέσω του γραπτού λόγου, θεωρητικά, προστατεύεται. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι σήμερα, σε περιορισμένες βέβαια περιπτώσεις, εφαρμόζονται πρακτικές απαγόρευσης βιβλίων ή άλλης μορφής κειμένων από πολιτικά, θρησκευτικά, ηθικά ή εμπορικά κίνητρα. Καθότι όμως το διάβασμα δεν μπορεί να απαγορευτεί, οι πρακτικές που απομένουν για να περιοριστεί η σκέψη και η κρίση του ανθρώπου είναι ο έλεγχος και η μεθόδευση της πληροφόρησης. Όποιος ελέγχει την πληροφόρηση θα ελέγχει και την δημόσια τάξη...

Η γραφή είναι τόσο ισχυρή επιρροή για τον άνθρωπο και την γνώση που κυριολεκτικά άλλαξε τον ρου της ιστορίας. H τυπογραφία πρόσφερε την γνώση σε ευρύτερο κοινό και μετασχημάτισε την έκφραση και την σκέψη. Η έντυπη επικοινωνία είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της επιστήμης και τη διεύρυνση της πνευματικής καλλιέργειας. Και φτάσαμε στον σημερινό κόσμο του διαδικτύου, όπου μια πληροφορία είναι διαθέσιμη σε εκατομμύρια αποδέκτες δωρεάν, άμεσα και εύκολα. 

Σήμερα, λοιπόν, περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή της ιστορίας, ο αληθινός σκοπός του να διαβάζει ένας άνθρωπος είναι το να αποκτήσει υποκειμενική κρίση. Η διαδρομή για τον στόχο αυτό είναι γεμάτη με αντικρουόμενες απόψεις και μοναδικό όριο τις υβριστικές τοποθετήσεις και την ρητορική μίσους. Ένα κείμενο αντίθετο στις πεποιθήσεις, τα συμφέροντα ή την κοσμοθεωρία σου είναι μια ευκαιρία να δεις τον κόσμο από διαφορετική οπτική γωνία κατανοώντας τις ποικίλες διαδικασίες σκέψης. Επιτρέπει να έρθεις αντιμέτωπος με δυσάρεστες καταστάσεις, για τις οποίες πιθανόν να εθελοτυφλείς ή να ενημερωθείς για άγνωστες συνθήκες μέσα από την έκφραση ανθρώπων που δεν σκέφτονται όπως εσύ. Η δική σου άποψη έχει την αντίστοιχη αξία και λειτουργία, εκμεταλλεύσου τον διάλογο.. 

Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!