Η τραγική ιστορία αγάπης πίσω από την ταινία "Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού".

Η ταινία Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού (Eternal sunshine of a spotless mind) κυκλοφόρησε το 2004. Εξιστορεί την γνωριμία και την σχέση του Joel και της Clementine, η οποία μετά τον χωρισμό τους προχώρησε σε μια επέμβαση διαγραφής μνήμης, ξεχνώντας ό,τι έχουν ζήσει μαζί. Ο Joel αποφασίζει να ανταποδώσει, κατά την διάρκεια της επέμβασης, όμως, ανακαλεί και όλες τις καλές τους στιγμές. Έτσι, προσπαθεί να προστατεύσει τις αναμνήσεις του, καθώς ταυτόχρονα τις ξαναζεί και τις παρακολουθεί να εξαφανίζονται.

Μέσα από μια σουρεαλιστική χρονική αλληλουχία η ταινία μάς δίνει την δική της εκδοχή σχετικά με την μνήμη και την ευτυχία. Μας καθορίζουν οι εμπειρίες μας ανεξάρτητα από το αν τις θυμόμαστε ή όχι; Είναι οι κακές μας αναμνήσεις λεκέδες που θα έπρεπε να καθαρίζουμε; Τελικά, ένα πεντακάθαρο από πληγωτικές αναμνήσεις μυαλό έχει αιώνια λιακάδα;

Σε μια σκηνή αναφέρονται οι στίχοι που πρόσφεραν στην ταινία το όνομά της αλλά και τον βασικό της άξονα προβληματισμού, καθώς μέσα από αυτούς περιγράφεται η άγνοια ως ευδαιμονία.

Πόσο ευτυχές είναι το πεπρωμένο των άμεμπτων παρθένων!

Τον κόσμο ξεχνούν, από τον κόσμο ξεχνιούνται.

Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού!

Κάθε προσευχή δεκτή, και κάθε επιθυμία παραιτημένη.

Οι στίχοι  προέρχονται από το ποίημα του Alexander Pope «Eloisa to Abelard», που δημοσιεύτηκε το 1717. Με την σειρά του το ποίημα αυτό στηρίζεται σε μια σειρά επιστολών που αντάλλαξε το ζευγάρι Peter Abelard και Héloïse d'Argenteuil, και μετέφρασε στα αγγλικά ο John Hughes (The Letters of Abelard and Heloise, 1713).

Η ιστορία του παράνομου έρωτα των δυο τους ήταν διάσημη κατά τον Μεσαίωνα. Στις αρχές του 12ου αιώνα, ο διακεκριμένος στην εποχή του Γάλλος φιλόσοφος Αβελάρδος προσελήφθη ως παιδαγωγός από τον εφημέριο της Παναγίας των Παρισίων, Φυλμπέρ, για να διδάξει την δεκαπεντάχρονη ανιψιά του, Ελοΐζα. Οι δυο τους γρήγορα ερωτεύτηκαν και η σχέση τους οδήγησε στην εγκυμοσύνη της Ελοϊζας. Την γέννηση του γιου τους, Αστρολάβου, ακολούθησε ο κρυφός τους γάμος. Αλλά, όταν ο Φυλμπέρ έμαθε τα όσα είχαν συμβεί μεταξύ τους, εκδικήθηκε βάναυσα τον Αβελάρδο ευνουχίζοντάς τον.

Ο Αβελάρδος και η Ελοϊζα, στη συνέχεια, μόνασαν, διαγράφοντας ο καθένας ξεχωριστά την ασκητική του σταδιοδρομία. Χρόνια αργότερα, ο Αβελάρδος ολοκλήρωσε την αυτοβιογραφία του, Ιστορία των κακοτυχιών (Historia Calamitatum). Όταν αυτή έπεσε στα χέρια της Ελοϊζας, το πάθος της γι' αυτόν ξύπνησε ξανά και οδήγησε στην ανταλλαγή των τεσσάρων επιστολών μεταξύ τους. Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν την προσωπική τους τραγωδία, εξερεύνησαν τη φύση της ανθρώπινης και θεϊκής αγάπης. 

Jean Vignaud, Abelard and Heloïse surprised by Master Fulbert, 1819

Ο Pope στο ποιήμα του, που επίσης φέρει την μορφή επιστολής, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην σύγκρουση μεταξύ της σαρκικής και της πνευματικής αγάπης. Η Ελοΐζα είναι διχασμένη ανάμεσα στον πνευματικό δεσμό της με τον Θεό και τη σαρκική της αγάπη για τον Αβελάρδο. Πρόκειται όμως για αδιέξοδο έρωτα, καθώς ακόμα και αν ο Αβελάρδος γυρνούσε, ο ευνουχισμός του θα απέκλειε την ικανοποίηση του πάθους της. Βιώνοντας την αγωνία και την απόγνωση που της προκαλεί η εσωτερική της σύγκρουση, πιστεύει πως το μόνο που μπορεί να την απαλλάξει είναι το να ξεχάσει. Η ανάμνηση της συνύπαρξής της με τον Αβελάρδο είναι αυτή που της προκαλεί θλίψη, ενώ οι υπόλοιπες μοναχές που δεν έχουν γνωρίσει την σαρκική αγάπη μπορούν να ζουν γαλήνια. 

Ο θεματική της διαγραφής των αναμνήσεων ενός έρωτα έχει αποτυπωθεί με ενδιαφέρον και στην ταινία Μήλα (2020).