Οι επιπτώσεις της ηχορύπανσης στην υγεία μας

Κορναρίσματα αυτοκινήτων, μηχανήματα εργασιών, γεννήτριες, συνωστισμός κόσμου. Η περιγραφή και μόνο καταστάσεων ηχορύπανσης μπορεί να μας προκαλέσει δυσφορία. Ωστόσο, σε σύγκριση με άλλους τύπους ρύπανσης, όπως αυτή του νερού ή της ατμόσφαιρας, δεν λογίζεται συνήθως ως ιδιαίτερα σημαντική. Πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι για την υγεία μας; 

Η ηχορύπανση είναι τόσο συνυφασμένη με την ζωή σε πολυσύχναστες πόλεις που καταλήγει να θεωρείται σχεδόν αυτονόητη. Ορισμένοι έντονοι ήχοι του αστικού περιβάλλοντος φτάνουν να περνούν απαρατήρητοι σε κατοίκους της πόλης, ενώ φαίνονται αφόρητοι σε όσους είναι συνηθισμένοι σε πιο ήσυχα, αγροτικά περιβάλλοντα. Καθώς πρόκειται για ήχους που προκύπτουν από ανθρώπινη δραστηριότητα, μπορούμε να προβλέψουμε πως θα αυξάνεται σε μέγεθος και σοβαρότητα παράλληλα με τον πληθυσμό και την αστικοποίηση. 

Τι είναι ηχορρύπανση;

Ήχοι υπάρχουν πάντα γύρω μας, είτε φυσικοί, όπως το κελάηδημα των πουλιών ή ο ήχος της βροχής, είτε από ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η κυκλοφορία οχημάτων. Για ηχορύπανση μιλάμε όταν στο περιβάλλον εισέρχονται ανεπιθύμητοι θόρυβοι που φτάνουν να γίνουν ανθυγιεινοί.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει τους θορύβους άνω των 65 dB (περίπου όσο το ανθρώπινο γέλιο) ως ηχορύπανση. Για την ακρίβεια, ο θόρυβος γίνεται επιβλαβής όταν ξεπεράσει τα 75 dB (ήχος διερχόμενου αυτοκινήτου) και είναι επώδυνος πάνω από τα 120 dB (ήχος απογείωσης αεροπλάνου). Κατά συνέπεια, συνιστάται η διατήρηση των επιπέδων θορύβου κάτω από τα 65 dB κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ για την διάρκεια της νύχτας επισημαίνεται ότι ο ξεκούραστος ύπνος είναι αδύνατος με επίπεδα θορύβου περιβάλλοντος που υπερβαίνουν τα 30 dB (ψίθυροι).

Κλίμακα ντεσιμπέλ (dB)

Πώς μας επηρεάζει;

Η συσσώρευση έντονων θορύβων μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ευημερία των ανθρώπων, αλλά και των ζώων. Το συνεχώς ενεργό ακουστικό σύστημα του εγκεφάλου μας είναι σχεδιασμένο να λειτουργεί σε φυσικά, ήσυχα περιβάλλοντα και να αντιλαμβάνεται στους θορύβους ως απειλή.

Ένας δυνατός ή απρόβλεπτος ήχος ενεργοποιεί την αμυγδαλή, μια περιοχή του εγκεφάλου "υπεύθυνη" για ενστικτώδεις λειτουργίες όπως ο φόβος, η οποία στέλνει σήμα κινδύνου στον υποθάλαμο. Ο υποθάλαμος, με την σειρά του, ειδοποιεί αμέσως τα επινεφρίδια ώστε να εκκρίνουν αδρεναλίνη στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτή η διαδικασία υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισμό για να μπαίνει σε εγρήγορση και να αντιμετωπίζει απειλητικές για την ζωή του καταστάσεις, που μπορεί να κρύβονται πίσω από τον θόρυβο. Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε, όμως, πως η συνεχής εγρήγορση ως αποτέλεσμα των συνεχόμενων θορύβων μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία μας. 

Πολυάριθμες μελέτες έχουν συνδέσει την ηχορύπανση με αναπνευστική διέγερση, ταχυπαλμία, υψηλή αρτηριακή πίεση, πονοκεφάλους, καρδιακές παθήσεις και βλάβη της ακοής. Στενές φαίνεται να είναι οι συσχετίσεις και με θέματα ψυχικής υγείας, όπως αυξημένα επίπεδα στρες, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη. Μελέτες δείχνουν πως κάτοικοι σε περιοχές με αυξημένη εναέρια ή οδική κυκλοφορία έχουν περίπου 25% αυξημένες πιθανότητες να χρησιμοποιήσουν φάρμακα κατά του άγχους ή της κατάθλιψης. 

Τα άτομα που ζουν με ηχορύπανση μπορεί να αισθάνονται ευερέθιστα, απογοητευμένα ή θυμωμένα. Η αδυναμία ελέγχου του θορύβου στο περιβάλλον μας μπορεί να οδηγήσει σε μια αίσθηση απελπισίας. Επιπλέον, παρεμποδίζεται η συγκέντρωση και η επικοινωνία, καθώς υπερκαλύπτονται σημαντικά ερεθίσματα. Η ηχορύπανση κατά την διάρκεια του ύπνου είναι ιδιαίτερης σημασίας. Ο εγκέφαλος είναι ενεργός για σημάδια κινδύνου ενόσω κοιμόμαστε, έτσι οι ξαφνικοί ή δυνατοί θόρυβοι μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές αυξήσεις αρτηριακής πίεσης ακόμα κι αν δεν ξυπνήσουμε. Η μείωση του βάθους και της ποιότητας του ύπνου, επηρεάζει στην συνέχεια τη διάθεση και την ικανότητα συγκέντρωσης.

Οι πιο θορυβώδεις πόλεις του κόσμου

Στην προσπάθεια να μειώσουμε τις επιπτώσεις αυτές, φαίνεται πως το μπλοκάρισμα των ενοχλητικών ήχων, όποτε αυτό είναι δυνατόν (για παράδειγμα με ηχομόνωση ή αθόρυβες ηλεκτρικές συσκευές)  μπορεί να βοηθήσει. Η απόλυτη σιωπή μπορεί να προκαλέσει άγχος, καθώς ο εγκεφαλός μας δεν είναι σχεδιασμένος ούτε για την λειτουργία σε απουσία ήχου. Η ακρόαση φυσικών ήχων του περιβάλλοντος - βροχή, άνεμος, κύματα - δείχνει να είναι η καλύτερη λύση.