Δήλος: Το ιερό νησί του φωτός

Η μικροσκοπική, βραχώδης και ολοφώτεινη Δήλος είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση νησιού. Πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων φανερώνουν πως αποτέλεσε θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο του Aιγαίου. Ολόκληρη η Δήλος αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και ένα υπαίθριο μουσείο, κάνοντας το μικρότερο νησί που ιδρύθηκε πόλη-κράτος στην αρχαιότητα να αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο σε μέγεθος αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδας. 

Υπήρξε γνωστό ως ιερό νησί του Απόλλωνα, καθώς εκεί γεννήθηκε αυτός, αλλά και η θεά Άρτεμις. Πώς ξεκίνησαν όλα;

Σύμφωνα με την Θεογονία του Ησίοδου η σχέση του θεού Δία με την όμορφη Λητώ, οδήγησε στην κοιοφορία των δίδυμων Απόλλωνα και Άρτεμις. Η ετοιμόγεννη Λητώ, ταλαιπωρημένη προσπαθούσε να βρει ένα μέρος να γεννήσει, αλλά κανένας τόπος δεν την δεχόταν υπό τον φόβο να βρεθεί αντιμέτωπος με την ζηλόφθονη οργή της Ήρας, που το είχε απαγορεύσει. Στο Αίγαιο, όμως, επέπλεε ένας άδηλος βράχος που την δέχτηκε μετά την υπόσχεσή της πως ο θεός γιος της θα έφτιαχνε εκεί το πρώτο Ιερό του. Έτσι και έγινε. Η Λητώ  έφερε στον κόσμο πρώτα την Άρτεμη, θεά του φεγγαριού, του κυνηγιού, των δασών, η οποία νεογέννητη ακόμα βοήθησε την μητέρα της να γεννήσει και τον Απόλλωνα. Με την γέννηση του θεού του φωτός το νησί πλημμύρισε με ήλιο που σκόρπισε σε όλο το Αιγαίο, και η άγονη γη γέμισε λουλούδια. Τα υπόλοιπα νησιά μαζευτηκαν γύρω από τον βράχο για να γιορτάσουν και να θαυμάσουν το θεό. Από τον κύκλο που σχηματίστηκε δημιουργήθηκαν οι Κυκλάδες, και ο άδηλος βράχος αγκυροβολήθηκε στο Αιγαίο και έγινε το κέντρο τους, η Δήλος. 

https://whc.unesco.org/en/list/530/gallery/

https://whc.unesco.org/en/list/530/gallery/

https://whc.unesco.org/en/list/530/gallery/

Το νησί κατοικήθηκε για πρώτη φορά την τρίτη χιλιετία π.Χ. και υπήρξε ιερή πόλη, πολιτιστικό κέντρο, εμπορικό κέντρο, τόπος σύναψης συνθηκών ειρήνης και πολέμου, τοποθεσία για αθλητικές συναντήσεις και τόπος αναψυχής για σημαντικά πρόσωπα. Το Απολλώνιο ιερό, που ιδρύθηκε τουλάχιστον από τον 9ο αιώνα π.Χ., έφτασε στο αποκορύφωμα της δόξας του κατά την Αρχαϊκή και Κλασική περίοδο, όταν απέκτησε τον πανελλήνιο χαρακτήρα του. Στο διάστημα αυτό η Δήλος αποτέλεσε και έδρα της Δηλιακής Συμμαχίας των Ελληνικών Πόλεων, διαφυλάσσοντας στα εδάφη της και τα πλούτη των μελών της Συμμαχίας. Το 426 π.Χ. για να εξασφαλίσει τη διαιώνιση της θείας υπόστασης της εξέδωσε ένα διάταγμα που απαγόρευε σε οποιονδήποτε να γεννηθεί ή να πεθάνει στο νησί.

Έναν αιώνα αργότερα, με την ανακήρυξης της Δήλου σε ελεύθερο λιμάνι από τους Ρωμαίους, όλη η εμπορική δραστηριότητα της ανατολικής Μεσογείου συγκεντρώθηκε στο νησί. Εγκαταστάθηκαν πλούσιοι έμποροι, τραπεζίτες και πλοιοκτήτες από όλο τον κόσμο, προσελκύοντας πολλούς οικοδόμους, καλλιτέχνες και τεχνίτες, οι οποίοι έχτισαν γι' αυτούς πολυτελή σπίτια, πλούσια διακοσμημένα με τοιχογραφίες και ψηφιδωτά δάπεδα. Την εποχή αυτή η Δήλος είχε πληθυσμό 30.000 κατοίκους, αριθμός εξωπραγματικός για το μέγεθος της. 

Η Δήλος δέχτηκε επίθεση και λεηλατήθηκε δύο φορές: το 88 π.Χ. από τον Μιθριδάτη, τον βασιλιά του Πόντου, εχθρό των Ρωμαίων, και αργότερα, το 69 π.Χ., από τους πειρατές του Αθηνόδωρου, συμμάχου του Μιθριδάτη. Από τότε, το νησί έπεσε γρήγορα σε παρακμή και σταδιακά εγκαταλείφθηκε. Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1872, έφεραν στο φως το Ιερό και ένα μεγάλο μέρος της κοσμοπολίτικης πόλης. 

Για τους σημερινούς επισκέπτες η παραμονή εκτός ωρών λειτουργίας του αρχαιολογικού χώρου είναι απαγορευμένη, επομένως και η διανυκτέρευση. Καταλύματα δεν υπάρχουν και το κάμπινγκ απαγορεύεται.