Και αν βγάζαμε την σχολική τάξη έξω στην φύση;

Φανταστείτε κάθε πρωί τα παιδιά, αντί στις 8:15 να βρίσκονται στο προαύλιο του σχολείου, να πρέπει μόλις ανατείλει ο ήλιος να βρίσκονται σε δάση, πάρκα, αγροκτήματα ή παραλίες ώστε να ξεκινήσει το μάθημα! Θα μπορούσε το φυσικό περιβάλλον να δώσει μια νέα κατεύθυνση στην εκπαίδευση;

Στην χώρα μας κάτι τέτοιο μπορεί να φαντάζει αλλόκοτο, ωστόσο εδώ και αρκετές δεκαετίες, κυρίως χώρες της Σκανδιναβίας, επιχειρούν να απεμπλακεί η εκπαίδευση από την σχολική τάξη. Συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι σήμερα πολλά παιδιά δημοτικού σχολείου περνούν έως και οκτώ ώρες ημερησίως ασχολούμενα με οθόνες (υπολογιστές, τηλεόραση, iPhone, κονσόλες παιχνιδιών), ίσως τελικά είναι πολύ πιο απαραίτητο από όσο πιστεύουμε.

Τα σχολεία της φύσης υπάρχουν σε διάφορες μορφές και ο χρόνος που δαπανάται στο φυσικό περιβάλλον ποικίλλει, χωρίς όμως σίγουρα να περιορίζεται σε ορισμένες εκδρομές ετησίως. Κοινή συνισταμένη είναι πως το φυσικό πλαίσιο λειτουργεί ως αναπόσπαστο μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος. Ο μαθητής μαθαίνει είτε μέσα στην φύση (με την διδασκαλία για παράδειγμα της γραφής και της ανάγνωσης να μεταφέρονται έξω) είτε από την φύση (μαθαίνοντας πρακτικά φυτολογία ή χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά για την κατανόηση μαθηματικών ή φυσικής).

Το βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι το αν οι εμπειρίες της φύσης μπορούν να προάγουν τη μάθηση και την ανάπτυξη του παιδιού. Κατά πόσο, δηλαδή, θα ωφελούσε να βγάζαμε την σχολική τάξη έξω στην φύση. 

Αν σκεφτούμε πως η μάθηση είναι πιο πιθανό να βελτιωθεί όταν ένας μαθητής είναι πιο προσεκτικός,  λιγότερο αγχωμένος, έχει αυξημένες ικανότητες αυτοπειθαρχίας, βρίσκει ενδιαφέρον τον τρόπο διδασκαλίας και είναι πιο σωματικά δραστήριος, τότε η φύση συμβάλλει δραστικά, καθώς ενισχύει κάθεμία από αυτές τις καταστάσεις. 

Όπως δείχνουν σχετικές μελέτες, οι εμπειρίες της φύσης, εκτός από την ακαδημαϊκή μάθηση ενισχύουν και την προσωπική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική διαχείριση. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά ενισχύουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν προκλήσεις και να ευδοκιμούν σε αντίξοες καταστάσεις, αυξάνουν την κριτική τους σκέψη, την ομαδικότητα, ενώ δείχνουν πιο ψυχικα ισορροπημένα. Όσον αφορά, την περιβαλλοντική τους συνείδηση, τα παιδιά αναπτύσσουν μια συναισθηματική σύνδεση με τη φύση, αλλά και πρακτικές ικανότητες αξιοποίησή της, οδηγούμενα σε στάσεις και συμπεριφορά που βοηθούν στην προστασία της. 

Επιπλέον ζήτημα που προκύπτει είναι το αν θα μπορούσαν οι "τάξεις της φύσης" να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες; Μελέτες δείχνουν πως η επαφή με το φυσικό περιβάλλον ενδείκνυται ιδιαίτερα για την ειδική αγωγή, καθώς προσφέρει άμεση σύνδεση αιτίας-αποτελέσματος, ενώ πολύ περισσότερο, από ό,τι στην κλασική τάξη, ενεργοποιούνται οι πέντε αισθήσεις. Τα παιδιά αγγίζουν, μυρίζουν, γεύονται, ακούν, παρατηρούν.