Κυριακή 25 Ιουλίου 2021

Ο Καζαντζάκης, η Ασκητική και τα χρέη του ανθρώπου

Ο Καζαντζάκης είναι η Ασκητική του. Και η Ασκητική είναι ο Καζαντζάκης. Με το βιβλίο αυτό φτάνει στην συγγραφική του ωριμότητα και παρουσιάζει την κοσμοθεωρία του ισορροπώντας μεταξύ φιλοσοφίας και ποίησης.

Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ξεκινάει αποφασιστικά: "Κάθε στιγμή γεννιόμαστε (...) Κάθε στιγμή πεθαίνουμε". Οι δύο αυτές ορμές, σαν ανήφορος και κατήφορος, παλεύουν μέσα μας άναρχα. Χρέος μας είναι να συλλάβουμε το όραμα που χωράει και τις δύο ορμές και τις εναρμονίζει. Και έπειτα να περάσουμε από την θεωρία στην πράξη. Αρχικός σταθμός η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ. Εκεί ο Νίκος Καζαντζάκης μας παρουσιάζει τα 3 χρέη του ανθρώπου.

Πρώτο Χρέος
Όλος ο κόσμος υπάρχει μέσα στο νου μας. Πλάθεται από τις πέντε μας αισθήσεις. "Χωρίς μάταιες ανταρσίες να δεις και να δεχτείς τα σύνορα του ανθρώπινου νου, και μέσα στα αυστηρά τούτα σύνορα αδιαμαρτύρητα, ακατάπαυστα να δουλεύεις -νά ποιο είναι το πρώτο σου χρέος". Έπειτα, οι ικανότητες του μυαλού αποδομούνται κλιμακωτά. Πρέπει να δεχτούμε -"ηρωικά"- πως ο νους δεν μπορεί να συλλάβει την ουσία, αλλά μόνο φαινόμενα. Και μάλιστα μόνο φαινόμενα της ύλης. Και ακόμα στενότερα, μόνο τους συνειρμούς που ο ίδιος κάνει για τα φαινόμενα αυτά. Και αυτοί οι συνειρμοί δεν είναι πραγματικοί, αλλά γεννήματα του ανθρώπου. Και μάλιστα ο άνθρωπος επιλέγει μόνο αυτούς που εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες του.

Δεύτερο Χρέος
"Δε δέχομαι τα σύνορα, δε με χωρούν τα φαινόμενα, πνίγουμαι! Την αγωνία τούτη βαθιά, αιματερά να τη ζήσεις, είναι το δεύτερο χρέος". Κάθε χρέος έρχεται να γκρεμίσει το προηγούμενο. Τι και αν δεν μπορεί ο νους μας να συλλάβει την ουσία; Πρέπει να λαχταρούμε να βρούμε τι κρύβεται πίσω από τα φαινόμενα. Δεν είναι έργο του νου να ξεφύγει από το σύνορα, αλλά της καρδιάς. Αυτή φωνάζει: "Να σπας τα σύνορα (...) Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει! (...) Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, μα μέσα μου στροβιλίζονται όλες οι δυνάμεις του Σύμπαντος. Θέλω μια στιγμή, προτού με συντρίψουν, ν' ανοίξω τα μάτια μου και να τις δω. Άλλο σκοπό δε δίνω στη ζωή μου". Έχουμε χρέος να παλεύουμε να δώσουμε νόημα στον αγώνα του ανθρώπου πάνω στη Γη.

Τρίτο Χρέος
"Γλίτωσε από την απλοϊκή άνεση του νου που βάνει τάξη και ελπίζει να υποτάξει τα φαινόμενα. Γλίτωσε από τον τρόμο της καρδιάς που ζητάει και ελπίζει να βρει την ουσία. Νίκησε το στερνό, τον πιο μεγάλο πειρασμό, την ελπίδα. Τούτο είναι το τρίτο χρέος". Αφού, λοιπόν, το σώμα μας είναι καράβι που πλέει με μόνο σκοπό να ναυαγήσει, έχουμε χρέος με γενναιότητα να βάλουμε πλώρη για την άβυσσο. "Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου και από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λεύτερος. Αυτό θέλω. Δεν θέλω τίποτα άλλο. Ζητούσα ελευτερία".


Όταν κάποιος τελειώσει την θητεία του στον πρώτο, στον δεύτερο και στον τρίτο βαθμό της ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ, μια Κραυγή θα σκίσει τα σωθικά του. Αυτή είναι το σύνθημα για την ΠΟΡΕΙΑ, που οδηγεί στο ΟΡΑΜΑ και έπειτα στην ΠΡΑΞΗ.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Διάβασε επίσης στο Diaxroniko.eu