Η αρχαία ελληνική τραγωδία μέσα από τα έργα της μας προσφέρει διαχρονικά ηθικά ερωτήματα. Ο "Οιδίπους Τύραννος" του Σοφοκλή είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα έργου που πραγματεύεται το βάρος της ευθύνης, της ηγεσίας και της αλήθειας. Η πορεία του Οιδίποδα, από ισχυρός βασιλιάς σε τυφλό εξόριστο, δεν είναι απλώς ένα προσωπικό δράμα, αλλά μια βαθιά εξερεύνηση του χρέους απέναντι στην κοινωνία.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Θήβα μαστίζεται από λοιμό, έναν φονικό ιό που σκοτώνει τον κόσμο και καταστρέφει τις καλλιέργειες. Ο λαός ζητά από τον Οιδίποδα, τον βασιλιά της πόλης, να βρει λύση.
Ο Οιδίποδας στέλνει τον Κρέοντα (αδελφό της γυναίκας του, Ιοκάστης) στο μαντείο των Δελφών, και σύμφωνα με τον χρησμό που παίρνει, μόνο όταν εντοπιστεί και τιμωρηθεί ο φονιάς του προηγούμενου βασιλιά, του Λάιου, θα σταματήσειο λοιμός. Ο Οιδίποδας κάνει τα αδύνατα δυνατά για να βρει τον ένοχο και τελικά ανακαλύπτει πως ο ίδιος είναι ο φονιάς του Λαΐου.
Λόγω ενός παλιού χρησμού του Μαντείου των Δελφών ο Οιδίποδας δόθηκε ως βρέφος σε έναν βοσκό για να θανατωθεί. Ωστόσο, ο βοσκός τον λυπήθηκε και τον έσωσε. Όταν μεγάλωσε, σε ένα καβγά, σκότωσε έναν άντρα – χωρίς να ξέρει ότι ήταν ο πραγματικός του πατέρας, ο Λάιος. Αργότερα, έσωσε τη Θήβα από τη Σφίγγα και παντρεύτηκε τη βασίλισσα της πόλης, την Ιοκάστη, τη μητέρα του, εκπληρώνοντας την προφητεία του Μαντείου.
Όταν όλη η αλήθεια βγαίνει στο φως, η Ιοκάστη αυτοκτονεί. Ο Οιδίποδας βγάζει τα μάτια του και ζητά να εξοριστεί, γιατί θεωρεί τον εαυτό του μολυσμένο και ανάξιο να βασιλεύει.
Και το ερώτημα είναι: Έχει καποιος ευθύνη για τις πράξεις του, ακόμα και αν προκαλέσει κακό χωρίς πρόθεση;
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ
Η τραγωδία του Σοφοκλή παρουσιάζει εναν άρχοντα που αναλαμβάνει την ευθύνη ακόμη και όταν αυτή οδηγεί στην προσωπική του καταστροφή. Που αρνείται να καλυφθεί πισω απο την άγνοια, προκειμένου να προστατεύσει την πόλη και να διαφυλάξει την έννοια του δικαίου.
Και ας σκεφτούμε την σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα. Όταν προκύπτουν κρίσεις, φυσικές καταστροφές, κοινωνικές αδικίες, σκάνδαλα διαφθοράς η αποποίηση της ευθύνης γίνεται θέμα κεντρικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Από την αναγνώριση της λανθασμένης διαχείρισης μιας κατάστασης έως το άλλοθι του "δεν γνώριζα", το αποτέλεσμα είναι σταθερά να μην αναλαμβάνει κανείς το κόστος.
Σε αντίθεση με τον Οιδίποδα, που πληρώνει προσωπικά για τα λάθη του – έστω κι αν ήταν άθελα – πολλοί σημερινοί ηγέτες φαίνονται να αντιμετωπίζουν την εξουσία ως μέσο προστασίας, όχι ως καθήκον υπηρεσίας.
Αυτή η αντίθεση δείχνει πως στην αρχαία τραγωδία, η εξουσία είναι βαθύτατα ηθική υπόθεση. Ο ηγέτης δεν είναι μόνο διοικητής, αλλά σύμβολο υπευθυνότητας και τιμής. Στη σύγχρονη εποχή, η ευθύνη συχνά εκφυλίζεται σε επικοινωνιακό εργαλείο, χωρίς αντίκρισμα στην πράξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου