Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2018

Η γλυπτική της Αναγέννησης

Η εποχή της Αναγέννησης υπήρξε ορόσημο για να στραφεί το ενδιαφέρον ξανά στον άνθρωπο. Μετά από έναν μακροχρόνιο Μεσαίωνα που σημασία είχε μόνο το θείο και η μετά θάνατον σωτηρία της ψυχής, η Αναγέννηση μέσω του Ουμανισμού προώθησε την πνευματική ανάπτυξη, τις επιστήμες και φυσικά, τις τέχνες. 

Η Αναγέννηση συγκαταλέγεται δικαίως σε μια από τις λαμπρότερες εποχές για την τέχνη της γλυπτικής. Η τρισδιάστατη απεικόνιση στον φυσικό χώρο θεωρήθηκε ταυτοχρόνως στοιχείο πολιτισμού, μνημείο και κόσμημα για μια πόλη.

Οι γλύπτες, όπως και οι ζωγράφοι της εποχής, δούλευαν με πατρωνίες, καθώς η γλυπτική είναι μια τέχνη, τα έργα της οποίας έχουν μεγάλο κόστος. Το κόστος αυτό αναλάμβανε ο παραγγελιοδότης, παρέχοντας το μάρμαρο ή τον μπρούτζο και διατηρώντας κάποια δικαιώματα στο έργο. Η στροφή των οικονομικά ισχυρών προσώπων στην τέχνη κατά την Αναγέννηση είναι εντυπωσιακή, παρέχοντας πολλά και ακριβοπληρωμένα έργα, κυρίως, στην πόλη της Φλωρεντίας, που πρωτοστάτησε στην καλλιτεχνική πρωτοπορία. 

Τα αναγεννησιακά γλυπτά αποδίδονται ρεαλιστικά και μοιάζουν να έχουν ζωή. Εφαρμόζοντας τεχνικές, όπως η αντικίνηση (με το ένα πόδι σταθερό και το άλλο χαλαρό), η απεικόνιση αποκτά ελαστικότητα και βρίσκεται μεταξύ στάσης και κίνησης. Η δυναμική αυτή σωματική κατάσταση, συνδυάζεται με εκφραστικά σμιλεμένα πρόσωπα, ικανά να μεταφέρουν έντονα συναισθήματα. Το γυμνό επιστρέφει, ενώ είχε εγκαταλειφθεί στην αρχαιότητα και προκαλεί αίσθηση αλλά και απελευθέρωση. Παράλληλα ανανεώνεται και η θεματολογία επεκτείνοντας το ενδιαφέρον της στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, πέρα από τα θρησκευτικά θέματα που κυριαρχούσαν. 

Οι σπουδαίες καλλιτεχνικές προσωπικότητες που εμφανίστηκαν απέδωσαν με το σφυρί και το αμόνι την συμβολική προσωποποίηση των βασικών αρετών της Αναγέννησης: την σωματική και πνευματική δύναμη του ανθρώπου. 

Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει να δώσουμε στις δύο αριστουργηματικές αποδόσεις του Δαυίδ από τους δύο μεγάλους άντρες της αναγεννησιακής γλυπτικής: τον Donatello και τον Michelangelo. Ο Δαυίδ, που απεικονιζόταν με το μεγαλείο και την επίγνωση του θριάμβου αποκτά μια νέα διάσταση. 

Ο μπρούτζινος Δαυίδ του Donatello (1440-43) αποδιδόμενος μετά τη νίκη έχει χαμηλωμένο βλέμμα και εν μέσω βαθιάς περισυλλογής δείχνει απαθής και αβέβαιος για την αποτρόπαια πράξη του. Το σώμα του ασταθές και με ανασφάλεια εκφράζει περισσότερο φόβο παρά ικανοποίηση για την δύναμή του να κατατροπώσει τον γίγαντα. 



Ο μεταγενέστερος Δαυίδ του Michelangelo (1501-4) από μάρμαρο βρίσκεται λίγο πριν την μάχη, κοιτάζοντας αγέρωχα και με εγρήγορση τον γίγαντα που βρίσκεται απέναντι. Η ρωμαλέα μορφή δείχνει αποφασισμένη να τα καταφέρει μόνο με την σφεντόνα που κρύβεται στην πλάτη του.




Για περισσότερες πληροφορίες για την τέχνη της Αναγέννησης και για επιμέρους καλλιτέχνες συστήνουμε:
Χαραλαμπίδης, Α. (2014). Η Ιταλική Αναγέννηση. University Studio Press


Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like και Share!